Son günlər
sosyal mediada xüsusən də Facebookdakı Marketinq Azərbaycan qrupunda hər hansı
bir normal və ya bayağı reklamı, kampaniya və ya PR aksiya müzakirəyə çıxarılan
kimi, TƏƏSSÜF ki, “burda müzakirə
olunursa deməli hədəflərinə çatıblar”, “anti-reklam özü də bir reklamdı” və ya “qara
PR özü də elə bir PRdır” fikirləri ən çox rast gəlinənlər arasında olur. Əslində
son deyimdə həqiqət payı var, bildiyimiz kimi PRın 3 növü var, qara, ağ və boz,
doğrudan da Qara PR elə PRın bir növüdür amma di gəl ki, bu ifadə heç də işlədildiyi
mənada şirkətlərə xeyir gətirən PR deyil.
Bəs gəlin
görək əslində necədir. Reklamın tərifi, tarixi, yaranması haqqında uzun-uzadı
yazmadan fikirlərimi ilk öncə real keyslər və bənzətmələrlə daha sonra isə türklər
demiş “isveçli bilim adamlarının” fikirləri ilə olmasa da Ogilvy, Trout kimi marketinq
dühalarının kitablarından və deyimlərindən alıntılarla bölüşəcəm.
İlk öncə müzakirə olunmaq barəsində. Düşünürəm ki, reklam, kampaniya, PR aksiya “Marketinq
Azərbaycan” qrupundan başqa harda müzakirə oluna bilər ki?! Bu qrup məhz elə bu
tipli (pis və ya yaxşı) işlərin müzakirəsindən ötəridir, ona görə də, bu deyim
ciddi qəbul oluna bilməz. Müzakirəyə futbol dünyasından bir bənzətmə ilə davam
edək. Yəqin ki, futbolla maraqlananlar 1994-cü ilin Dünya çempionatının
finalını xatırlayırlar. Sonda dünyaca məşhur Robert Baggio penal zərbəsini vura bilməmişdi və italyanlar kuboka
sahib ola bilməmişdilər. Səhərisi gün bütün mediyada ən çox müzakirə olunan məhz
Baggionu idi. Sizcə penalı vura bilməməsi Baggionun işinə yaramışdı ya məqsədinə
çatdırmışdı?!
Azərbaycan
biznes mühitindən bir misal, hardasa bir neçə ay öncə, bütün xəbər saytları,
sosyal mediada hamı həftələrlə AZALı
“müzakirə etdi”. Kim ondan sonra AZAL-la uçmağa qərar verdi, sizcə bu
anti-reklam nə qədər AZALın satışlaırna müsbət təsir etdi?! Demək ki, müzakirə
olunmaq hələ də məhsulun satılacağı demək deyil. Bununla bağlı reklamın “atası”
hesab olunan David Ogilvynin çox gözəl
bir sözü var: “Əgər reklamınız haqqında danışılırsa demək
bu pis reklamdır, yox əgər məhsulunuz müzakirə olunursa demək yaxşı reklamdır”.
Buna inanıb inanmamaq hər bir kəsin şəxsi işidir amma düşünürəm ki, reklam
dahisinin mütləq bildiyi bir şey vardır bu haqda.
Foro oneclick.az saytının facebook səhifəsindən alınmışdır. |
Digər
bir marketinq qurusu Jack Trout isə
deyir ki, “müştərilərin sizin markanız haqqında bilgili olması hələ onların,
sizi mıhsulu seçəcəyi demək deyil”. Digər bir keys ABŞ bazarından: amerikanın
çox məşhur aparıcısı Oprah Winfrey-in proqramında G6 Pontiac avtomobili hədiyyə
edilir, bundan sonra, məhsul haqqında inanılmaz müzakirələr başlayır,
forumlarda və sosyal mediada, son nəticədə bu avtomobil gəlir gətirməyərək
bazardan silinir. Bərbad reklam və ya fikirlərlə bağlı Troutun digər bir fikri
isə belədir ki, “bərbad fikir haqqında nə qədər müzakirə olunur olunsun, bərbad
fikir elə bərbad fikirdir.”
Digər tərəfdən
hətta ən yaxşı reklamların belə insanların diqqətlərini cəlb edə bilmədiyi
günümüzdə, “bayağı” reklamlar və ya anti-reklamlar hansı xeyir bilər şirkətlərə?!
Dünyada reklam festivalları arasında ən məşhurlarından biri bildiyiniz kimi
Clio Awards festivalıdır. Reklam dünyasında “Clio lənəti” deyilən bir termin
var. Çəkdikləri uğurlu reklamlara görə, Clio mükafatını alan reklam agentliklərinin
bir çoxu, bu mükafatı aldıqldan qısa bir müddət sonra, bir çox müştərilərini
itirmişlər. Bu yerdə Jack Trautun bu deyimi yerinə düşər fikrimcə “reklamlar
insanlar əyləndirməməlidir, məhsulu satdırmalıdır”.
Sonda
ümid edirəm ki, bu fikirlərlə yaşayan və fikirləri yayan marketerlərimizin sayı getdikcə
azalacaq və bu fikirlərlə David Ogivlyni qəbirdə “çöndərməyəcəyik” :)
No comments:
Post a Comment